TAY ĐAU VÌ CHUỘT !

Khỏi cần làm thống kê ở nhiều phòng khám cũng biết chắc là số nạn nhân đau khổ vì cánh tay không khỏe càng lúc càng tăng! Nếu tưởng đây là chuyện bên mình thì lầm! Ngành y bên trời Tây đã từ lâu cảnh báo về một hội chứng bệnh nghề nghiệp viết tắt là RSI (Repetitive Strain Injury) thường gặp ở người dùng máy vi tính!, hay nói chính xác hơn, ở người phải gõ máy, phải đẩy “chuột” nhiều lần trong ngày!

Nếu xét về cơ chế bệnh lý, bệnh sở dĩ xảy ra là do chấn thương phần mềm nho nhỏ không có gì quan trọng qua động tác đơn điệu, nhàm chán của người dùng bàn phím máy vi tính và dùng chuột. Người đánh máy nếu không dùng kiểu đánh với 10 ngón tay, người kéo chuột qua lại trong khoảng cách rất gần nhưng quá thường dễ là nạn nhân của căn bệnh này. Người càng tập trung vào công việc càng dễ là miếng mồi ngon vì tư thế ngồi cách mấy cũng co cứng, vì bắp thịt cánh tay khó lòng trong tình trạng thư giãn, vì cột sống cổ khó tránh áp lực của cái đầu ít khi lắc lư.

Thương tổn ở gân cơ chi trên do động tác co ngón tay quá lâu vì không rời bàn phím, cũng như do bàn tay nắm bắt chuột quá thường khiến tác động bất lợi trên khớp cổ tay, nếu xét về mặt cường độ, đúng ra không đủ trầm trọng đến mức gây bệnh. Vấn đề chính ở chỗ thương tổn chẳng những không được phục hồi mà còn bị tích lũy do gia chủ ngày nào cũng làm việc, ngày nào cũng gõ máy, kéo chuột nhiều giờ liên tục. Kết quả là chuyện nhỏ lúc đầu xé ra to. Một khi to chuyện lại càng nhiêu khê phần vì không mấy nạn nhân chịu tìm thầy chạy thuốc cho sớm, phần vì không ít bệnh nhân “bị” chẩn đoán sai theo kiểu thoái hóa cột sống vì mấy ai đau tay, đau vai không mỏi cổ! Hậu quả là nạn nhân khó tránh trở thành bệnh nhân dai dẳng dễ dàng!

Không khó để phát hiện bệnh. Nạn nhân của hội chứng RSI sớm muộn cũng phải đối đầu với các triệu chứng sau:

– Mỏi cánh tay, nhất là cổ tay, dù không làm việc nặng vì sử dụng gân cơ có liên quan đến cổ tay và ngón tay một cách thái quá.
– Cứng khớp ngón tay buổi sáng sớm khiến thầy thuốc chẩn đoán lầm là viêm khớp dạng thấp trong khi trên thực tế chỉ vì co khớp quá thường.
– Vọp bẻ ngón chân hay bắp chân do tư thế ngồi quá căng thẳng.
– Đau khớp vai hay sau ót sau vài giờ làm việc vì sai tư thế do nghiêng người khi dùng chuột.
– Sưng các ngón tay vào buổi tối do ứ đọng tân dịch từ thao tác quá co thắt trong lúc đánh máy.
– Tê đầu ngón tay hay có cảm giác kiến bò dù huyết áp bình thường, dù đã được điều trị bằng sinh tố B, vì rối loạn dẫn truyền thần kinh ngoại biên.
– Lạnh tay, lạnh chân dù trời đang nóng do thiếu máu cục bộ.
– Nhức đầu, chóng mặt do tăng áp lực nội nhãn vì tập trung thần kinh thị giác vào màn hình đến mức tự gây rối loạn điều tiết.

Đáng tiếc vì giải pháp xem vậy lại không quá phức tạp. Người dùng máy vi tính cho dù ham việc cách mấy cũng nên thu xếp sao cho:

– Nơi làm việc, nhất là bàn giấy, có diện tích rộng rãi để có thể làm việc thoải mái với chú chuột tung tăng trên mặt bàn, thay vì bó rọ!
– Đặt màn hình đúng độ thấp để đừng mỏi mắt nhìn lên.
– Chọn độ cao mặt bàn thấp vừa phải để vai đừng mỏi khi đánh máy.
– Dùng bàn phím rộng để đừng chụm ngón tay khi đánh máy.
– Có chỗ tựa cho cả hai cổ tay khi đánh máy.
– Thay đổi luân phiên cách dùng chuột và dùng bàn phím thay vì chỉ một kiểu suốt ngày.
– Đừng xem thường dấu hiệu mỏi mệt theo kiểu “tới luôn bác tài”. Phải nghỉ giữa giờ chẳng những càng thường càng tốt mà ngay khi có cảm giác khó chịu.
– Đứng lên, vươn vai, duỗi cột sống ít phút mỗi giờ.
– Nhớ thở sâu trong khi làm việc vì nhiều người có thói quen bặm môi, nín thở khi gõ máy vi tính.
– Chơi thể thao sau giờ làm việc với máy vi tính.
– Ngâm bàn chân bàn tay vào nước ấm sau giờ làm việc, nhất là nếu làm việc trong phòng máy lạnh.

Chiếc máy vi tính rõ ràng là hình ảnh khó tách rời trong cuộc sống ở thế kỷ 21. Cũng chính vì thế mà người sử dụng máy vi tính nếu không khéo tay khó tránh… thầy thuốc! Biết là tay làm hàm nhai nhưng đừng quá vụng về để vì tay làm mà hàm nhai hết nổi vì hội chứng RSI khi đó không mời vẫn đến!

Bác sĩ Lương Lễ Hoàng